چهار دوره بزرگ در تاریخ، انقلاب‌های صنعتی را رقم زده‌اند که هر یک تحولی عظیم در فناوری و روش‌های ساخت و تولید ایجاد کرده است.

انقلاب صنعتی 1.0 با معرفی موتورهای بخار، فرآیندهای ساخت و تولید را مکانیزه کرد. انقلاب صنعتی 2.0 با بهره‌گیری از برق و راه‌اندازی خطوط ساخت و تولید، تولیدات را بهبود بخشید. در انقلاب صنعتی 3.0، اتوماسیون کنترل به فرآیندها افزوده شد و ساخت و تولید را به سطح جدیدی از کارایی رساند.

اکنون در دوره انقلاب صنعتی 4.0 قرار داریم که تمرکز آن بر استفاده از داده‌ها و سیستم‌های محاسباتی در فرآیندهای ساخت و تولید است. فناوری‌هایی نظیر اینترنت اشیاء (IoT)، هوش مصنوعی و رایانش ابری قلب تپنده صنعت 4.0 را تشکیل می‌دهند.

اینترنت اشیاء داده‌های مربوط به ساخت و تولید را جمع‌آوری می‌کند، هوش مصنوعی این داده‌ها را تحلیل و به بینش‌های عملی تبدیل می‌کند، و رایانش ابری بستری برای میزبانی و تحلیل این داده‌ها فراهم می‌کند. به طور کلی، صنعت 4.0 از فناوری اطلاعات و داده‌ها برای بهینه‌سازی فرآیندهای ساخت و تولید فیزیکی بهره می‌برد.

صنعت 5.0 چیست؟

صنعت 5.0 به عنوان مرحله‌ای جدید در تکامل صنعتی مطرح است. در حالی که صنعت 4.0 بر حداکثر کردن کارایی و بهره‌وری متمرکز بود، صنعت 5.0 عنصر انسانی را به مرکز فرآیندهای ساخت و تولید بازمی‌گرداند؛ عنصری که در دوره‌های پیشین صنعتی کمتر مورد توجه قرار گرفته بود.

در صنعت 5.0، افراد - شامل مشتریان، کارکنان و دیگر ذینفعان - در قلب عملیات  ساخت و تولیدقرار دارند. در حالی که دوره‌های صنعتی قبلی بر تکنیک‌ها و فرآیندهای تولید متمرکز بودند، در این دوره، توجه بیشتری به انسان‌ها معطوف می‌شود. با رسیدن به اوج کارایی تولید در صنعت 4.0، اکنون زمان آن است که عنصر انسانی در آینده صنعت نقش برجسته‌تری ایفا کند.

مشتریان در گذشته نمی‌توانستند کالاهای شخصی‌سازی شده را با قیمت‌های مناسب تهیه کنند، اما صنعت 5.0 این روند را تغییر می‌دهد. این صنعت با ارائه محصولات سفارشی و بهبود تجربه مشتری در مراحل خرید و پس از خرید، تحولی بزرگ ایجاد خواهد کرد.

این رویکرد انسان‌محور به کارکنان تولید نیز گسترش می‌یابد. در گذشته، کارکنان مجبور بودند به شیوه‌ای ماشینی کار کنند که امکان بروز خلاقیت را از آن‌ها می‌گرفت. در صنعت 5.0، فضایی فراهم می‌شود که در آن کارگران می‌توانند خلاقیت خود را به‌کار گیرند و تجربه مشتری را بهبود بخشند.

تأثیر صنعت 5.0 بر فرآیند ساخت و تولید

صنعت 5.0 با تمرکز بر راه‌حل‌های سفارشی به جای محصولات استاندارد، تولید را متحول می‌کند. هر محصول تولیدی ممکن است با دیگری متفاوت باشد تا به سلیقه‌های فردی پاسخ دهد. بنابراین، تولید و عملیات باید دینامیک و انعطاف‌پذیر شوند تا این تغییرات را ممکن سازند.

در حالی که صنایع 3.0 و 4.0 بر اتوماسیون فرآیندهای تولید با محصولات استاندارد تمرکز داشتند، در صنعت 5.0 نیاز به سطح جدیدی از اتوماسیون وجود دارد که نه محصولات و نه فرآیندها نیازی به استاندارد بودن ندارند. این تغییرات در تمام فرآیندهای تولید، از پیش‌بینی تقاضا تا فعالیت‌های نگهداری، نمایان خواهد شد.

دو فناوری کلیدی در صنعت 5.0 که در انقلاب‌های صنعتی پیشین استفاده نشده‌اند اما اکنون حیاتی هستند، شامل چاپ سه‌بعدی و روبات‌های همکار (کوبات‌ها) می‌شود. چاپ سه‌بعدی به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا محصولات سفارشی را برای مشتریان مختلف تولید کنند. با پیشرفت‌های فنی، هزینه‌های این فناوری کاهش می‌یابد و آن را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بیشتری قابل دسترس می‌سازد.

روبات‌های همکار یا کوبات‌ها نیز در صنعت 5.0 نقش مهمی ایفا می‌کنند. در حالی که روبات‌های صنعتی کنونی بیشتر برای بهبود اتوماسیون و کارایی طراحی شده‌اند، کوبات‌ها برای حمایت از فعالیت‌های انسانی در محیط‌های تولیدی طراحی شده‌اند. این روبات‌ها وظایف فیزیکی سنگین و خسته‌کننده را بر عهده می‌گیرند و به کارکنان فرصت می‌دهند تا بر فعالیت‌های خلاقانه‌تر متمرکز شوند و نیازهای سفارشی مشتریان را برآورده کنند.

صنعت 5.0 همچنین تمرکز بیشتری بر پایداری در تولید خواهد داشت. طبق آمار آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA)، 24 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایالات متحده از صنایع و تولیدات ناشی می‌شود. رهبران صنعتی به تأثیرات زیست‌محیطی تولیدات پی برده‌اند و به روش‌های پایدار مانند استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، جذب کربن و استفاده از مواد پایدار روی آورده‌اند. این رویکرد به نوعی انسان‌ها و رفاه آن‌ها را دوباره در مرکز فعالیت‌های تولیدی قرار می‌دهد.

در یک نگاه…

از آغاز انقلاب صنعتی، تلاش‌ها بر استانداردسازی محصولات برای بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها متمرکز بوده است. در این فرآیند، ترجیحات فردی چندان اولویتی نداشت. اما صنعت 5.0 با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، انسان‌ها را در مرکز فرآیند تولید قرار می‌دهد. این شامل مشتریان، کارکنان و دیگر ذینفعان است. تولیدکنندگان با استفاده از فناوری‌هایی مانند چاپ سه‌بعدی و روبات‌های همکار، می‌توانند کالاهای سفارشی را با هزینه کمتر و تلاش کمتر تولید کنند.

این مقاله توسط : Bryan Christiansen  موسس سامانه CMMS limble در مجله MaintWorld منتشر شده است.


Powered by Froala Editor